‘Jullie moeten niet te diep schoffelen onder die boerenkool jongens!’, zo waarschuwde ik acht jaar geleden groep 6 tijdens het werken in de schooltuinen. ‘Waarom niet?’, vroegen de kinderen. ‘Omdat je dan de worst raakt, die groeit eronder!’. En er werd heel voorzichtig verder geschoffeld. Natuurlijk heb ik hierna meteen gezegd dat het een geintje was, maar het zegt wel iets over de kennis van veel stadskinderen van Haarlem als het gaat om de vraag waar ons eten vandaan komt. Net zoals het werkelijke geloof in discowortels in verschillende kleuren.
Vier jaar heb ik met groep zes wekelijks hard gewerkt in de schooltuinen, onder bezielende leiding van vrijwilliger Ingrid ’t Jong. Niet alleen waren de kinderen verantwoordelijk voor het zaaien, bijhouden en oogsten van zo’n tien vierkante meter tuin per kind. Hen werd elke week uitgelegd op welke manier gewassen groeien, waar je bij het onderhouden op moet letten en in welke tijd van het jaar je welke handelingen moeten verrichten om de groei te bevorderen. Wat het voordeel is van het kweken en eten van eigen groente en fruit. Waarom het belangrijk is gezond te eten, onbespoten en zonder andere toevoegingen. Wekelijks stonden (en staan) er 80 kinderen van de Ark vol enthousiasme samen te werken in de tuin. Niet alleen onder schooltijd wanneer de instructie werd gegeven, ook op woensdagavond met ouders, opa’s en oma’s en andere familieleden en vrienden. Het seizoen werd feestelijk afgesloten met de oogst en het eindfeest waarbij er zelfgemaakte pompoensoep kon worden gegeten.
Omdat de Ark-kinderen drie keer de schooltuinprijs wonnen werden zij uitgekozen om mee te werken aan een bijzonder project. Samen met NME-centrum Ter Kleef hebben ze, toen ze in groep 7 en 8 zaten, een beestjestuin ontworpen en gebouwd. Nog steeds kun je als je door de kweektuinen wandelt deze tuin bezoeken. Ter herinnering staat er een bankje met de naam van de school in een mozaïek verwerkt. Aan alles hebben ze meegeholpen, van het graven van de vijver tot het bouwen van de brug en de insectenwand.
Het zijn bijzondere plekken in Haarlem, de schooltuinen en de stadskweektuin. Vroeg speelden wij er al regelmatig, bij de ruïne en in de kassen. Daar zagen we voor het eerst een bananenboom, en vleesetende planten! En nog steeds kom ik er af en toe. Met de kinderen van groep 8. Met mijn nichtje van vier, die regelmatig met opa en oma enthousiast door de kweektuinen wandelt om te kijken naar de dieren in de boerderij, de schildpadden in de kas en de planten en beestjes buiten in de tuin. En ik ben niet de enige die gebruik maakt van de faciliteiten die worden aangeboden.
Scholen kunnen lessen volgen, op zoek gaan naar vleermuizen in de nacht, tentoonstellingen bezoeken, natuurtochten maken, leskisten in de klas halen en natuurlijk wekelijks in de schooltuinen werken. Een fijne afwisseling voor kinderen die toch al regelmatig binnen zitten. Zeker als ze thuis weinig buitenruimte hebben. Ouders kunnen gemakkelijk de tuinen bereiken om met hun kinderen te kijken bij de dieren, in de kassen en lekker buiten te spelen.
In de kerndoelen van het basisonderwijs staat het volgende vermeld:
- De leerlingen leren zorg te dragen voor de lichamelijke en psychische gezondheid van henzelf en anderen.
- De leerlingen leren met zorg om te gaan met het milieu.
- De leerlingen leren in de eigen omgeving veel voorkomende
- planten en dieren onderscheiden en benoemen en leren hoe ze functioneren in hun leefomgeving.
- De leerlingen leren over de bouw van planten, dieren en mensen en over de vorm en functie van hun onderdelen.
Dat het NME-centrum en de schooltuinen hier een belangrijke bijdrage aan leveren lijkt mij duidelijk. Dat de buurtbewoners en andere Haarlemmers veelvuldig op deze plekken te vinden zijn geeft ook het belang van behoud aan. Er zijn ook veel particulieren die een eigen tuin onderhouden op deze locatie.
Tenslotte noem ik ook nog de stichting Doetuinen en EcoSol, twee organisaties die zich inzetten om de tuinen te behouden, veel vrijwillige ondersteuning te bieden en het aanbieden van dagbesteding voor mensen met een psycho-sociale (arbeids)handicap. Het gaat dus om meer dan alleen schoffelen en oogsten!
Binnenkort vindt er in de gemeenteraad een debat plaats over de bezuinigen komende jaren waarbij belangrijke en moeilijke keuzes worden gemaakt. Geen gemakkelijke taak voor politici. Ik pleit ervoor dat het onderwijs en in dit geval specifiek het NME-centrum en de schooltuinen worden ontzien. Laten we in elk geval samen ervoor zorgen dat de Haarlemse kinderen kunnen blijven genieten van deze mooie plekken in het centrum van de stad!
Klik hier om de website van het NME-centrum Ter Kleef te bezoeken.
Klik hier om de site van de doetuinen in Haarlem te bezoeken.
Klik hier om de site van EcoSol ‘De Groene werkplaats’ te bezoeken.